‘Een beeld zegt meer dan 1000 woorden’ is het bekende gezegde en bij zakelijk tekenen zeker van toepassing. Concepten gevat in een beeld onthoud je makkelijker en sla je beter op, dan concepten die je leert door het lezen van tekst. Het kost je brein meer cognitieve inspanning om woorden te verwerken. Dit fenomeen heet Picture Superiority Effect.
Met zakelijk tekenen stimuleer je creativiteit, innovatie en het leggen van verbanden en creëer je overzicht door beide hersenhelften te gebruiken. Je kunt zakelijk tekenen o.a. inzetten om te informeren, te overtuigen, te activeren en te inspireren. Daarnaast is het een fijne tool om mee te brainstormen. Met een aantal bouwstenen kun je al veel gedachten en ideeën visualiseren.
Onthoud dat het bij zakelijk tekenen niet gaat om het tekenen van mooie plaatjes, maar om communiceren en verbinden! In dit artikel delen we de 10 belangrijkste tips uit onze training Zakelijk Tekenen.
Inhoud
1. Denken in visuele metaforen bij zakelijk tekenen
Metaforen trekken de aandacht van mensen, ze verbinden het publiek met je verhaal en vereenvoudigen complexe abstracte ideeën. Mensen praten vaak in metaforen, maar hier dus gebruik van! Denk bijvoorbeeld aan: ‘buiten de boot vallen’, ‘hij loopt zo traag als een slak’ en ‘het is hier een zwijnenstal’.
De juiste metafoor zal een herkenbaar beeld schetsen in de hoofden van je publiek en daardoor meteen begrip en inzicht geven. Je helpt de verbinding te leggen tussen wat men al door ervaring begrijpt en wat men nog moeten ontdekken. Daarbij doe je een beroep op het deel van de hersenen dat beelden verwerkt.
Bij zakelijk tekenen maak je gebruik van visuele metaforen. Visuele metaforen zijn begrippen uitgebeeld in simpele iconische plaatjes. Denk aan het internet en je laptop of tablet waar vaak begrippen en bestandstypes te herkennen zijn aan een representatief grafisch symbool. Bij het bedenken van zo’n icoon probeert men de essentie van een trefwoord te vangen in een icoon. Bij zakelijk tekenen probeer je altijd de kern en de essentie van je verhaal te visualiseren.
Je kunt op macro- en microniveau gebruik van metaforen en visuele metaforen in zakelijk tekenen.
Op macroniveau: wat voor metafoor zou je als rode draad kunnen gebruiken voor jouw totale verhaal? Ga je het hebben over ‘groei’ of over het ‘plannen van een route’?
Op microniveau: wat voor visuele metaforen kun je bedenken om de begrippen in je verhaal te visualiseren? Je kunt ook meerdere iconen combineren om een begrip of complexer idee te visualiseren.
Clichés zijn goed bruikbaar, omdat iedereen ze kent. Het zijn niet voor niets clichés.
Tips bij het zoeken naar visuele metaforen:
- Zoek inspiratie op het internet: ‘Google is your friend’
- Waar lijkt je begrip op?
- Maak gebruik van bijvoorbeeld sport- en natuurmetaforen
- Maak gebruik van clichés
- Vraag andere mensen om input
2. Toegankelijk: helder tekenen bij zakelijk tekenen
Bij zakelijk tekenen proberen we zo helder mogelijk te tekenen. Met helder tekenen probeer je je visual zo toegankelijk mogelijk te maken. Daardoor begrijpen mensen je tekening sneller want het kost minder cognitieve inspanning (breinbelasting) en maak je het aantrekkelijk voor het oog.
Door helder te tekenen, gebruik je het potentieel van je tekening en zul je het achterliggende doel – de zogenaamde ‘Call To Action’- van je visual sneller bereiken.
Pas de volgende tips toe bij zakelijk tekenen, om zo helder mogelijk te tekenen:
2.1. Geef beeldelementen de ruimte
Beeldelementen komen het beste tot hun recht als ze de ruimte te krijgen om te ademen en niet (te) dicht op elkaar staan. Door beeldelementen de ruimte -ook wel witruimte genoemd- te geven, maak je je visual beter leesbaar.
2.2. Maak onderscheid tussen verschillende beeldelementen
En dan bedoelen we beeldelementen zi=oals iconen, typografie, pijlen en kaders door lijndikte, grootte, witruimte en kleur bewust toe te passen.
2.3. Maak je vormen af
Door je vormen af te maken, is er sprake van minder breinbelasting en is er minder ruimte voor interpretatie.
2.4. Teken met aandacht
Je lijnen zullen zekerder en vloeiender zijn.
2.5. Teken ietsje langzamer
Je zult daardoor je vormen eerder afmaken.
2.6. Kijk niet naar de punt van je pen, maar kijk naar je bestemming
Vergelijk het met autorijden; dan kijk je ook waar je heen gaat en niet naar je stuur.
2.7. Verbind gecombineerde vormen visueel
Wanneer twee vormen bij elkaar horen, zorg er dan voor dat ze ook visueel met elkaar verbonden zijn.
3. Indelen: lay-out bij zakelijk tekenen
Lay-out is de onderliggende indeling van je visual. Bij zakelijk tekenen bepaal je je lay-out aan de hand van de inhoud die je wilt vertellen en hoe je deze inhoud hebt gegroepeerd. Vaak zie je al meteen een onderliggende indeling naar voren komen. Toepasselijke lay-out vormen bij zakelijk tekenen zijn: tijd (chronologie), een reis (journey), een centraal thema of een structuur.
3.1. Lijst
Voor als je verhaal van boven naar beneden loopt. Denk aan agenda’s, programma’s en een tijdsplanning.
3.2. Route (stappen)
Voor als je verhaal van beneden naar boven gaat. Denk aan een routekaart , berekeningen, het beklimmen van een ladder.
3.3. Tijdlijn
Voor als je verhaal van links naar rechts loopt. Denk aan tijdlijnen, een chronologisch of een A tot Z verhaal, veranderingen of een gewenste situatie.
3.4. Reis
Voor als je verhaal een customer journey is, een weg of reis naar de horizon of top van een berg. Voor het nemen van stappen, het behalen van mijlpalen, het zien van mogelijkheden en gevaren naar de toekomst.
3.5. Mindmap
De mindmap is als vorm geschikt voor brainstormsessies of wanneer je één centraal onderwerp hebt met details eromheen geplaatst.
3.6. Matrix
Een gestructureerde manier om informatie aan te bieden, bijvoorbeeld voor do’s en don’ts of een sterke-zwakte analyse.
3.7. Focus
Voor als er één belangrijke visual is die moet opvallen
4. Ordenen: gebruik van compositie bij zakelijk tekenen
Bij zakelijk tekenen maak je gebruik van het ontwerpprincipe compositie om de beeldelementen te ordenen volgens een vooraf bepaald plan. Het is een poging tot creëren van orde. De mooiste beelden kunnen moeilijk te bekijken zijn als de algehele compositie niet klopt. Alle afzonderlijke beeldelementen moeten worden gecombineerd om een geheel te vormen. We spreken van een goede compositie als alle beeldelementen: illustraties, typografie, pijlen, kaders en verbindende elementen samenkomen in één samenhangend ontwerp.
5. Houdt de aandacht vast: samenhang bij zakelijk tekenen
Bij zakelijk tekenen maak je gebruik van het ontwerpprincipe samenhang. Door samenhang te creëren in je visual, houd je de aandacht van je publiek vast. Herhaal visuele karakteristieken als: lijndikte, grootte, witruimte, vorm (stijl) en kleur (kleurenpallet) door je gehele visual en organiseer ze netjes. Zo snappen mensen dat elementen met elkaar verbonden zijn en in dezelfde categorie vallen of hetzelfde niveau van aandacht hebben. Ook zal je visual meer harmonie en eenheid uitstralen.
6. Harmonie: balans bij zakelijk tekenen
Bij zakelijk tekenen pas je het ontwerpprincipe balans toe, omdat je visual dan beter leesbaar is en prettiger is om naar te kijken. Men ervaart het totaal dan als een harmonieus geheel.
Een goede techniek om onbalans te voorkomen, is door elk element als een gewicht te beschouwen. Kleinere objecten wegen mogelijk minder dan grote objecten en volle elementen kunnen meer wegen dan relatief lege elementen, hetzelfde geldt voor donkere elementen versus relatief lichte elementen.
7. Toepassen: niveau van aandacht bij zakelijk tekenen
Het is essentieel dat mensen net zoals bij een stuk tekst je visual kunnen ‘lezen’. Men moet je visual kunnen scannen en door je visual kunnen springen en dat bereik je door ordening aan te brengen. Het goed toepassen van visuele hiërarchie oftewel niveau van aandacht is bij zakelijk tekenen van groot belang.
Denk maar eens aan een krant waarvan het merendeel tekst is. Daar is niet alle tekst even belangrijk en wordt visuele hiërarchie toegepast om onderscheid aan te brengen tussen stukken die belangrijker en minder belangrijk zijn.
Bij het belangrijkste artikel op de voorpagina trekt de grote dik gedrukte kop meteen je aandacht; een foto en bijschrift geven een visueel overzicht van het hoofdverhaal en de vetgedrukte tussenkopjes verdelen de hoofdtekst. Bij de krant gebruikt men grootte (lettergrootte) en dik over dunne lijnen (vetgedrukte of gewone letters) om lezers aan te spreken.
Ook in je visual bij zakelijk tekenen is niet alles even belangrijk. Er is sprake van verschillende niveaus van aandacht.
Om onderscheidt aan te brengen in die niveaus van aandacht maak je gebruik methoden als dikke en dunne lijnen, grootte, witruimte, pijlen en kaders en (met mate) kleur. Denk aan de Gestaltwetten van overeenkomst, nabijheid en gelijke achtergrond.
Voorkom:
– 1 grootte
– 1 kleur
– 1 lijndikte
– Geen visuele aanwijzing waar je moet beginnen met lezen en waar je verder moet. (In landen met een Romeins alfabet leest men van links naar rechts, van boven naar onder en met de klok mee).
8. Inhoud bepalen: MoSCoW methode bij zakelijk tekenen
Bij het overbrengen van je verhaal als visual, gaat het vaak niet alleen over het overbrengen van een kernboodschap, maar er kan ook veel andere inhoud zijn die je wilt delen. Daardoor zie je misschien door de bomen het bos niet meer. Bij zakelijk tekenen kun je de MoSCoW methode toepassen bij het prioriteren en structureren van je ideeën, inhoud en kernboodschap. Het doel van de methode is om taken te prioriteren in volgorde van belangrijk naar minder belangrijk. Zo creëer je meer rust voor jezelf en werk je ook efficiënter. Je prioriteert op belangrijkheid:
M: Must draw. Belangrijke inhoud die zeker niet mag ontbreken in je verhaal. Als je deze inhoud weg zou laten, zou je je visual niet kunnen gebruiken.
S: Should draw. Deze inhoud is zeer gewenst, maar zonder is je visual wel bruikbaar;
C: Could draw. Inhoud die ‘nice-to-haves’ genoemd worden. Het zou mooi zijn als je deze inhoud mee kan nemen in je visual, maar als er extra moeite voor moet worden gedaan, hoeft het niet.
W: Won’t draw. Inhoud die je in de toekomst wel zou kunnen visualiseren, maar die nu nog niet van toegevoegde waarde is voor je visual.
Oorspronkelijk komt deze methode toegepast bij zakelijk tekenen uit de sofware engineering. De letters staan voor MUST have, SHOULD have, COULD have en WOULD have. Het woord ‘have’ is hier vervangen door het woord ‘draw’ (tekenen).
9. Inhoud bepalen: de methode Card mapping bij zakelijk tekenen
Bij zakelijk tekenen kun je de methode Card mappingtoepassenom de inhoud van je visual in kaart te brengen en te ordenen.
1. De eerste stap is om alle stukjes informatie op losse blanco kaartjes of post-its te schrijven en tekenen. Probeer alle stukjes inhoud te bedenken die je in je visual zou willen gebruiken. Denk aan: titel, het waarom/hoe/wat, stakeholders, een call to action, etc.
2. Als je alles op losse kaartjes hebt vastgelegd, leg je deze voor je neer op tafel om overzicht te creëren. Wees kritisch bij het selecteren van de inhoud; is er genoeg maar niet teveel informatie om je verhaal over te brengen? De MoSCoW-methode werkt goed als onderliggende methode om te prioriteren.
3. Zodra alle inhoud is bepaald, groepeer of categoriseer je de kaartjes op thema’s en patronen. Probeer eventueel ordening aan te brengen door ze naar eigen inzicht en/of logisch in te delen passend in jouw visual bij zakelijk tekenen.
10. Visuele hiërarchie vuistregels bij zakelijk tekenen
Ontwikkel een rangorde in je visual. Wat is belangrijk, wat minder en wat is niet belangrijk. Denk in elementen als ‘gewicht’. Wat belangrijker is zwaarder. Kleine, lichte en of ‘lege’ elementen komen als minder belangrijk over.
Vergelijken tekenen met praten: Iemand die hard praat kan gevisualiseerd worden in grote dikke letters. Kleine dunne letters met veel witruimte er om heen visualiseert iemand die fluistert.
Bij zakelijk tekenen kun je de volgende vuistregels volgen om visuele hiërarchie aan te brengen in je visual:
1. De titel heeft veel aandachtswaarde en staat ‘boven’ alle andere inhoud.
2. Wat belangrijker is zwaarder. Kleine, lichte en of ‘lege’ elementen komen als minder belangrijk over.
3. Pijlen en kaders ondersteunen de inhoud. Ze mogen niet afleiden door te veel aandacht te trekken of strijden om aandacht met informatieve elementen. Ze kunnen worden gebruikt als begeleiding, om lezers te leiden of om verschillende gebieden in je tekening te verdelen.
4. Als je iets fluisterend zou uitleggen of als je ergens niet zeker van bent, gebruik dan dunne of gestippelde lijnen.
5. Gebruik kleur om kleine accenten te geven. Overdrijf kleurgebruik niet. Voeg geen kleur toe aan elk element, dan verliest het zijn kracht.
