De 9 teamrollen van Belbin

Teamrollen van Belbin geven jou inzicht in je relaties, verminderen stress, maken van jou een betere collega en helpen je verder in je carrière. Met een Belbin test kun je achter jouw teamrollen komen.
Door: Bas Hoorn

Een teamrolanalyse met behulp van een Belbin test geeft direct inzicht in jouw voorkeursgedrag. Het kan ook de eventuele tweestrijd verklaren of de eindeloze vertwijfeling waarin je jezelf kunt verliezen. Teamrollen van Belbin verklaren waarom jij met bepaalde collega’s heel goed op kunt schieten en waarom anderen je het bloed onder de nagels vandaan halen. Het laat zien waarom jij behoefte hebt aan structuur (of juist niet) en kan richting geven bij een toekomstplan.

Wat is het teamrolmodel van Belbin?

Het teamrolmodel van Belbin is een sociaal-psychologisch model dat wereldwijd wordt gebruikt bij het coachen, trainen en adviseren van individuen, teams en organisaties. Het model is gebaseerd op jarenlang empirisch onderzoek door Dr. Meredith Belbin, een Britse wetenschapper, en zijn medewerkers naar de interacties in succesvolle en niet-succesvolle teams.

Wat maakt Belbin direct toepasbaar?

Belbin onderscheidt in totaal 9 verschillende teamrollen, die elk zijn opgebouwd uit een aantal samenhangende eigenschappen, overtuigingen en probleem-oplosstrategieën. De negen teamrollen  versterken elkaar, vullen elkaar aan en zitten elkaar dwars, verstaan en misverstaan elkaar en leiden tot een voortdurend, vruchtbaar en vruchteloos, debat.

Juist de combinaties van de verschillende rollen zijn helder verwoord waardoor een samenwerkingshandeling binnen handbereik ligt. In 2016 heeft Harvard University onderzocht hoe teamrollen van Belbin kunnen worden ingezet om tot een gebelanceerd team met software-ontwikkelaars te komen.

De basis; wat zijn de teamrollen van Belbin?

Volgens Meredith Belbin is een teamrol de kenmerkende manier waarop iemand zich gedraagt, zijn bijdrage levert en met anderen omgaat op het werk”. Teamrollen kunnen worden afgeleid uit de persoonlijkheidstests c.q. Belbin test, maar welke teamrollen bij iemand passen en hoe zij zich manifesteren in de praktijk, wordt door een aantal factoren bepaald, zoals:

Persoonlijkheid
Als iemand extravert, vernieuwend en wanordelijk is, maakt hem dat voor andere teamrollen geschikt dan wanneer iemand introvert, behoudend en ordelijk van aanleg is.

Intelligentie
Intelligentie draagt bij aan het vermogen om kritisch te kunnen redeneren (m.a.w. het vermogen om zelfstandig informatie te analyseren en te beoordelen en in woorden te kunnen uitdrukken) kan een groot effect hebben op het gedrag en op de relaties met anderen.

Overtuigingen
Ze geven aan wat iemand beweegt om zich druk te maken en zich in te zetten voor iets, of juist niet. Onze overtuigingen zijn hardnekkig en beïnvloeden ons gedrag doorlopend, of we dat nou doorhebben of niet. Soms komen persoonlijkheid en overtuigingen overeen. Maar lopen overtuigingen en persoonlijkheid uiteen, dan is er gauw sprake van een conflictrijke situatie, die kan leiden tot veel ingehouden spanning en stress.

Sociale context
Ook de sociale context is van belang, het krachtenspel tussen mensen dat het gedrag van een ander uitlokt of juist wegdrukt. Teamrollen zijn per definitie ‘relationele’ begrippen, je neemt ze alleen waar wanneer je met anderen optrekt. Teamrollen krijgen hun waarde en betekenis in contact met anderen en hun teamrollen.

Ervaring
Persoonlijke ervaringen maken dat we ons gedrag aanpassen en rekening houden met de codes en de conventies van de omgeving. Mensen houden zich in en steken niet graag nóg een keer hun nek uit wanneer zij keer op keer merken dat het toch geen effect heeft wat zij zeggen of doen. Daarmee verandert niet de persoonlijkheid, maar wel dat wat de buitenwereld van de persoon ziet en meemaakt. Mensen bouwen verdedigingsmechanismen op, conditioneringen om dingen vooral niet of wél te doen en dat kan in samenwerking flink in de weg zitten.

Zelfinzicht
Mensen krijgen inzicht in hun eigen rol en die van anderen. Op deze manier kunnen ze hun bijdrage herkennen en bewuster leren inzetten. Zij weten van zichzelf dat zij talenten hebben, maar zetten ze nu ook op een manier in, die beter herkenbaar is én beter aansluit op de omgeving.

Wat is een teamrolprofiel?

Een teamrolprofiel beschrijft de combinatie van de gescoorde teamrollen. De manier waarop zij zich tot elkaar verhouden kan gedrag verklaren en voorspellen. Daarom kun je aan de hand van het teamrolprofiel vaak al een goede inschatting maken of iemand wél of niet zal passen in een team of functie.

Hoe kom ik achter mijn teamrollen?

Een Belbin test door een Belbin Master

De eerste, makkelijkste en meest gebruikte manier is door een Belbin test aan te vragen bij een daarvoor geaccrediteerde Belbin Master. Deze test bestaat uit een individuele persoonlijkheidsvragenlijst en een woordenlijst die door minimaal vier observatoren dient te worden ingevuld.

Uitgangspunt is om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van jou als geïnteresseerde zodat de juiste teamrollen worden toegekend. Alle scores uit de Belbin test worden geanalyseerd en samengevat in een persoonlijk teamrolrapport welke altijd pas wordt uitgegeven na een persoonlijk terugmeldgesprek.

Een een Belbin test zonder observanten

De tweede manier betreft een meer ‘old school’ aanpak en beslaat een drietal uitgebreide tests en neemt hierin de mening van observanten niet mee.

Gratis Belbin test online

Op internet zijn ook een aantal gratis tests te vinden. Bijvoorbeeld de Belbin test van 123test.nl. Dit soort tests geven weliswaar een vage indicatie van mogelijke rollen maar omdat dit een eenzijdige zelfperceptie betreft, gebeurt het meer dan eens dat de uitslag van zo’n Belbin test behoorlijk afwijkt van de realiteit.

Welke voordelen heeft de officiële online Belbin test?

Ik gebruik zelf altijd de officiële online testmethode. Los van het feit dat het heel snel gaat, zit het echte goud in de analyse. Niet alleen krijg je inzichtelijk welke rollen jij jezelf toebedeelt en wat jouw individuele talenten en valkuilen zijn, je krijgt een goed beeld van hoe jouw observatoren jou zien en dit geeft onherroepelijk stof tot nadenken. Laat jij bij je collega’s hetzelfde zien als thuis, ervaart men jou net zo daadkrachtig of juist meegaand als jij zelf ziet etc.

Ik adviseer altijd om minimaal acht observatoren uit te nodigen waarvan vier werkgerelateerd een vier privé. Hoe meer hoe beter. Zit je bij een toneelvereniging, ben je aanvoerder van een voetbalteam of geef je schilderles? Vraag iedereen om de test in te vullen, het kost ze vijf minuten en geeft jou een schat aan inzicht.

Soms laat je thuis ander gedrag zien dan op je werk en dat is interessant, zeker als je bepaalde kwaliteiten wilt ontwikkelen. Dan is het een meerwaarde als je kunt zien wie dat gedrag herkent en wie niet. Het is niet voor niets dat Belbin vaak wordt ingezet voor sollicitatieprocedures en loopbaancoaching.

Welke teamrollen van Belbin zijn er?

Denker doeners sociale teamrollen Belbin test

Belbin onderscheidt negen verschillende rollen die elk hun eigen kwaliteiten en valkuilen hebben. Hieronder vind je een beknopt overzicht van de teamrollen.

De Bedrijfsman (BM)

uitvoerder

De Bedrijfsman is praktisch ingesteld, de organisator die ervoor zorgt dat besluiten worden omgezet in concrete werkzaamheden. Hij is nuchter en ordelijk, houdt van hard werken en pakt de zaken op een systematische en consciëntieuze manier aan.

BM is een efficiënte doener met een praktische geest en een vaste wil. Hij is loyaal, saai en vasthoudend. Hij kan zich soms behoudend en weinig flexibel opstellen als het praktisch nut van een nieuw plan niet meteen duidelijk is. Hij heeft behoefte aan ritme en regelmaat, aan vaste afspraken en stevige structuren.

De Brononderzoeker (BO)

netwerker

De Brononderzoeker is een extraverte en innemende persoon, hartelijk, joviaal  en altijd op zoek naar nieuwe informatie en interessante contactpersonen.

Een nieuwsgierige netwerker, die makkelijk contacten legt en over talloze relaties lijkt te beschikken. Door zijn veelzijdige en beweeglijke belangstelling wordt hij vaak als creatief ervaren, hoewel hij eerder een attente samenvoeger is dan een echte verzinner van ideeën. BO ziet overal kansen en mogelijkheden en is vaak als eerste op de hoogte van de nieuwtjes. 

De Plant (PL)

vernieuwer

De Plant is de verzinner, de creatieve denker, wiens ideeën en alternatieven zich onderscheiden door originaliteit en verbeeldingskracht. Hij zoekt ruimte om te kunnen fantaseren, om strategieën en scenario’s voor de toekomst te ontwerpen, en om telkens weer verrassende, nieuwe oplossingen voor oude problemen te vinden.

De Plant (PL) is introvert en eigenzinnig. Hij verkiest zijn eigen oplossingen en werkt het liefst op enige afstand van het team. Hij stopt veel energie in zijn scheppingen en verliest wel eens de realiteit uit het oog, waardoor zijn ideeën als zonderling, radicaal of onpraktisch kunnen overkomen. De Plant (PL) is zeer gevoelig voor waardering en kritiek.

De Monitor (MO)

toetser

De Monitor is de bedachtzame nadenker wiens bijdrage ligt in objectieve, weloverwogen analyses. De MO wil weten waaróm, wil onderzoeken en begrijpen. Hij ziet snel de zwakke plekken in een plan of argumentatie en zoekt naar inzicht en overzicht. Hij houdt ervan om te beschouwen, te bekijken en te verklaren.

Door zijn kritische zin lijkt de MO koel en afstandelijk. De MO laat zich graag alles uitleggen – en hij legt ook zelf graag alles uit. Met als gevolg dat hij er lang over kan doen voor hij een beslissing neemt. Maar, al kan hij soms nauwelijks ophouden met wegen en overwegen, zijn oordeel is zelden onjuist.

De Vormer (VM)

richtinggever

De Vormer is gedreven en wilskrachtig met een grote dosis nerveuze energie en een sterke drang om te presteren. Hij is vlot, impulsief en ongeduldig. De VM daagt uit en kan genieten van strijd en woordenwisseling, maar moet wel winnen. Als het tegenzit, raakt de VM snel gefrustreerd en geëmotioneerd. Hij is gericht op resultaat en weet anderen in beweging te zetten.

Hoewel hij voortdurend wordt geplaagd door twijfels over eigen kunnen – die alleen door resultaten kunnen worden weggenomen – ervaart zijn omgeving hem vaak als dwingend en assertief. Hij is een moedige en vrijmoedige ondernemer, die ervoor zorgt dat dingen in gang worden gezet, en die mensen vooral ziet in relatie tot het te bereiken doel.

De Voorzitter (VZ)

coördinator

De Voorzitter zoekt onophoudelijk naar wilsovereenkomst in de groep. Hij is de natuurlijke coördinator, die de procedure aangeeft, de bedoelingen verheldert, de opvattingen inventariseert en tenslotte samenvat wat een ieder wil. Hij probeert elk teamlid aan te moedigen om bij te dragen en heeft een goede neus voor ieders sterke kanten.

De VZ is extravert, positief en ruimdenkend, maar protocol-vast. Hij zoekt consensus, maar hakt zonder aarzelen de knoop door als zich een meerderheid heeft afgetekend of als de tijd begint te dringen.

De Zorgdrager (ZD)

kwaliteitsbewaker

De Zorgdrager is het teamrol-talent wiens aandacht voortdurend uitgaat naar de dingen die mis kunnen gaan. Zijn grote zorg naar mensen en zaken en een sterk zintuig voor gevaar resulteren in een waakzaam oog voor detail en een zekere hang naar perfectie. De Zorgdrager (ZD) toetst voortdurend op zijn gevoel of alles nog klopt en deugt. Hij controleert rusteloos, als het moet tot in de puntjes, of alles is orde is.

De Zorgdrager (ZD) bewaakt de kwaliteit. Hij hanteert straffe normen en is soms weinig toeschietelijk tegenover de ‘Jantjes-van-Leiden’. Hij is niet gauw gerustgesteld en kan moeilijk iets aan anderen overlaten.

De Groepswerker (GW)

cement

De Groepswerker is het meest gevoelige en ondersteunende lid van het team. Hij is het cement van het team, vriendelijk van aard, meegaand en sterk gericht op het creëren van sfeer en een gevoel van gezamenlijkheid. Hij kan luisteren en moedigt anderen aan dat ook te doen. De GW zoekt naar verbinding, evenwicht en harmonie en probeert met tact en diplomatie conflicten te voorkomen.

Met behulp van zijn gevoelige sociale antennes en zijn communicatieve souplesse bevordert hij de teamgeest en weet hij mensen bij elkaar te brengen. Hij heeft een hekel aan conflicten en kan in kritieke momenten moeilijk een beslissing nemen.

De Specialist (SP)

De Specialist is de toegewijde vakman, wiens bijdrage vooral ligt in zijn technische vaardigheid en gespecialiseerde kennis. De SP is een stille en standvastige solist, die zijn prioriteiten legt op het handhaven van professionele normen en het verdedigen van zijn specifieke vakgebied.

De SP waagt zich niet gauw buiten de grenzen van zijn eigen vak, en hij is vaak niet bijster geïnteresseerd in de specialismen van anderen. Hij concentreert zich het liefst op één zaak. Van daaruit gaat hij een relatie met de buitenwereld aan, en ontwikkelt zich zo tot een expert.

Een persoon kan meerdere teamrollen van Belbin vervullen

Gebelanceerd team met teamrollen Belbin

Elke persoon in het team kan een andere rol spelen, een van de negen of meerdere tegelijk. Hoe diverser een team is, hoe evenwichtiger het team is en hoe beter het in staat is om zijn doelen te bereiken.

Hoeveel teamrollen van Belbin heb je?

Gemiddeld scoort iemand twee á drie teamrollen. Die rollen beïnvloeden elkaar en bepalen hoe jij je naar de buitenwereld toe profileert, hoe jij problemen oplost, of je sociaal bent, aanwezig of juist niet etc. Daarnaast is uiteraard ook jouw omgeving van belang bij het al dan niet ‘pakken’ van een rol in een situatie. Het is de kunst om vooral dicht bij jezelf te blijven en de dingen te doen op een manier die bij je past. 

Wat levert een teamrolanalyse jou op?

Als jij op een tweesprong staat voor wat betreft je carrière kan een teamrolprofiel een handvat geven voor de volgende stap. Een teamrolanalyse kan je ook behoeden voor mismatches in zowel je eigen team als voor jezelf met een bepaalde rol of functie.

Anne Kien, Geaccrediteerd Belbin Master

Anne Kien is Belbin Master, ondernemer en auteur met een diepgewortelde passie voor menselijk gedrag. Met meer dan 20 jaar ervaring laat Anne teams groeien door gedrag te benoemen en verandering in gang te zetten.

https://motivatio.nl

Abonneer je op onze kennisbank

Naam(Vereist)

Cursus Time Management

  • Bereik meer met minder moeite
  • Ook incompany en op maat

 

Bekijk cursus arrow_forward