1. Wat is snellezen?
Het begint met efficiënt kijken naar tekst
Als je een training snellezen en mindmapping overweegt is het handig om te weten wat snellezen inhoudt en wat je kunt bereiken. Dit artikel legt uit wat snellezen is zodat je begrijpt waarom je bepaalde oefeningen doet. Snellezen is de samenwerking tussen:
1.1. Oogbeweging
Door slimmer te kijken lees je sneller
Als je gaat snellezen kun je op verschillende manieren naar tekst kijken. Er zijn snelleestechnieken waardoor je dat heel efficiënt kunt doen. Deze technieken zijn er ook op gericht om inefficiënte en vertragende oogbewegingen af te leren.
1.2. Gebruik van je werkgeheugen
Rekening houden met mogelijkheden en beperkingen
Als je iets waarneemt wil dat nog niet zeggen dat je begrijpt wat je waarneemt. Het brein is selectief en heeft tijd nodig om informatie te verwerken. Dat geldt ook voor tekst. De verwerkingstijd in het brein is het meest bepalend voor de leessnelheid.
1.3. Het materiaal dat we lezen
Er is niet één leessnelheid
Als een tekst uit veel woorden bestaat die we niet kennen vertraagt dat onze leessnelheid. Dat geldt ook voor een slechte tekstopmaak. Daarom spreken we over reading range in plaats van leessnelheid. Er is namelijk niet zoiets als één leessnelheid.
2. Snellezen techniek: oogbewegingen
Rekening houden met de werking van de ogen
Je staat er waarschijnlijk nooit bij stil maar kijken doe je op veel verschillende manieren. Als je door de stad over klinkers fietst beweeg je en tril je heel de tijd. Het bijzondere is dat je blikveld niet zo rammelt en trilt als jij op jouw fiets. Als je vervolgens rustig op een bankje in het Vondelpark zit kun je een nerveus vliegende wesp met zijn onverwachte bewegingen volgen. Je ogen volgen de ogenschijnlijk willekeurige vliegbewegingen maar het park om je heen beweegt niet zo grillig mee.
2.1. Snellezen en kijken: smooth pursuit
Volgen van beweging
Je kunt een bewegend voorwerp makkelijk volgen. Denk aan het volgen van een wesp of een auto voor je als je over de snelweg rijdt.
2.2. Vergentie, zorg voor 1 afstand (± 50cm)
Convergentie (dichtbij) en divergentie (veraf)
Je kunt je focussen op een punt dichtbij of veraf midden in je blikveld. Denk bijvoorbeeld aan de schiettent op de kermis (veraf) of je wijsvinger 20 cm van je neus (dichtbij). Hou je tekst op ± 50cm afstand.
2.3. Snellezen, techniek van het kijken: vestibulair
Kijken en lezen terwijl je zelf beweegt: niet doen!
Je kunt je blik fixeren op een punt terwijl jij beweegt. Denk aan je aanloop tijdens het bowlen: je kijkt, terwijl je vooruitloopt en een armzwaai maakt, naar de kegels. Hou het simpel: zit stil!
2.4. Snellezen, techniek van het kijken: saccades
Kijken door slimme stappen te maken
En je kunt schokkerige bewegingen maken als je bijvoorbeeld een tekst van links naar rechts leest en elke keer op een nieuw woord focust.
2.5. Wat is de ideale techniek bij het snellezen?
Smooth pursuit en/of saccades
De snelleestechnieken die je leert zijn vooral gericht op smooth pursuit of efficiënter gebruik maken van saccades dan je tot nu toe gewend was.
3. Snellezen techniek: je blikveld goed gebruiken
Foveaal, parafoveaal en periferie
Er zijn 3 gezichtsvelden die we kunnen onderscheiden:
1. Fovea: het midden van ons netvlies en zijn de eerder genoemde 2 graden
2. Parafovea: dat zijn de 5 graden links en rechts van de fovea
3. Periferie: dat is het gebied buiten de parafovea.
Als we traditioneel lezen maken we schokjes van 2 tot 3 graden. Dat is afhankelijk van de afstand tot je boek 8 tot 10 letters breed. Maar is het zo dat je links en rechts van die letters niets waarneemt? Zowel links als rechts kunnen we informatie tijdens zo’n schokje waarnemen. Aan beide zijden kan je 5 graden optellen. Dat is in totaal 12 tot 13 graden wat we kunnen waarnemen. Dat kan dus 40 letters breed zijn! Als we snellezen willen we waarnemen binnen het blikveld van de fovea en parafovea. Afhankelijk van de tekstopmaak in je boek kun je als je 12 tot 13 graden van je blikveld én als je op de juiste afstand van je boek zit, een regel in drie à twee stappen lezen.
4. Snellezen techniek: het werkgeheugen
Verwerkingssnelheid van informatie
Niet voor niets worden snellezen en mindmappen ook wel breintraining genoemd. Kijken naar informatie is maar een deel van het verhaal. Je zal ook dat waar je naar kijkt moeten begrijpen. Snellezen is dus ook optimaal gebruik maken van je hersenen.
4.1. Snellezen en verwerking van brokjes informatie
The magical number 7
George Miller, een Amerikaanse neuropsycholoog, kwam in de jaren ’50 van de vorige eeuw met de theorie over The magical number 7. In het kort kwam die theorie erop neer dat we ongeveer 7 eenheden of brokjes informatie tegelijkertijd kunnen verwerken.
4.2. De theorie is bijgesteld, het principe blijft
7 is geen hard getal. 5 à 9 is realistischer
Deze theorie is door nieuwe inzichten bijgesteld. Het werd op een gegeven moment The magical number 7 ± 2 (5 à 9). Recent onderzoek toont aan dat ons werkgeheugen tijdens snellezen slechts drie à vier brokken informatie gelijktijdig verwerkt.
4.3. Wat is brok of een chunk tijdens het snellezen
Een natuurlijk cluster van woorden
Onder een brok verstaan we een samenhangend bundeltje informatie die we binnen het blikveld van de fovea en parafovea hebben waargenomen. Een ander woord dat vaak wordt gebruikt in plaats van brok is chunk.
4.4. Hoeveel tijd heeft het brein nodig?
Verwerkingssnelheid is meest bepalend
De gemiddelde verwerkingstijd (van zien naar begrijpen) van een chunk is 300 tot 500 milliseconden. Grofweg een derde tot een halve seconde. Wanneer we materiaal goed kennen zijn de brokken of chunks die we lezen breder dan wanneer materiaal moeilijk is.
5. Dus wat is snellezen nou eigenlijk?
Het begint met efficiënt kijken naar tekst
Goed kijken helpt om snelheid te ontwikkelen. Door snelheid moet je jezelf beter concentreren. Concentratie bevordert begrip. Begrip is voorwaardelijk om informatie te kunnen onthouden.
5.1. Snellezen hangt samen met visuele waarneming
Leer eerst efficiënter kijken naar tekst
Waar we heel veel invloed op hebben is de visuele waarneming. Tijdens een cursus snellezen en mindmapping wordt met behulp van verschillende technieken snellezen geoefend met als doel om zowel de fovea als de parafovea optimaal te gebruiken.
5.2. Snellezen is vooral foveale waarneming!
De spanwijdte van je blik kent beperkingen
Nadat met verschillende technieken snellezen is geoefend merkt de cursist welke techniek het beste bij hem of haar past. De realiteit is echter dat je alleen dat wat je waarneemt kunt begrijpen en dat parafoveale waarnemening suboptimaal is.
5.3. Parafoveaal blikveld draagt bij aan snellezen
Parafoveaal blikveld verkent als het ware de tekst
Het ontwikkelen van kijktechniek draagt ondanks dat het parafoveale blikveld beperkt is wel bij aan een hogere leessnelheid. Door efficiënter te kijken concentreer je jezelf beter. Concentratie helpt bij het ontwikkelen van begrip.
5.4. Dus snellezen is vooral een kwestie van kijken?
Nee, maar goed kijken is wel een voorwaarde!
Nee, dat is veel te kort door de bocht. We zullen ook het optimaal gebruik van het werkgeheugen moeten trainen. Je kunt niet de maximale verwerkingssnelheid verhogen. Je kunt wel de maximale verwerkingssnelheid van het brein beter leren gebruiken.
5.5. Snellezen is kijken en informatie verwerken
Het brein gaat slim informatie omzetten naar kennis
Door gebruik te maken van snelleestechnieken die gericht zijn op verhoging van het concentratieniveau ga je merken dat je minder tijd nodig hebt om de informatie die je hebt waargenomen te verwerken.
6. Maar als je gaat snellezen mis je woorden!?
Als je langzaam leest mis je ook woorden!
Kijk naar bovenstaande afbeelding. Kun jij je een beeld vormen van waar deze woorden over gaan? Kun jij je een voorstelling maken van de tafel waar mensen aan eten en van de temperatuur van de buitenlucht en de geuren?
Als het goed is niet meer dan wanneer je ouderwets leest! Ik hoor vaak tijdens de start van de cursus snellezen en mindmapping dat cursisten bewust langzaam lezen omdat de alles willen lezen. Zonder dat ze het weten slaan ze sowieso veel woorden over.
6.1. Er zijn twee soorten woorden
Inhoudswoorden en functiewoorden
Inhoudswoorden: woorden die echt ideeën uitdrukken (sowieso zelfstandig en bijvoeglijke naamwoorden maar ook belangrijke woorden als ‘niet’ of ‘geen’).
Functiewoorden: woorden die als doel hebben om zinnen grammaticaal correct te vormen. Denk aan hierbij aan bijvoorbeeld: ‘de’, ‘het’,’een’, ‘als’, ‘dan’, et cetera.
Als je leest fixeer je op ongeveer 85% van de inhoudswoorden en 35% van de functiewoorden. Ondanks dat je aardig wat woorden mist begrijp je de tekst wel goed!
6.2. Terugspringen en snellezen
Terugspringen is af en toe noodzakelijk!
Als je teveel woorden mist tijdens het snellezen wordt de neiging om terug te springen sterker. De term voor terugspringen is ‘regressie’. De gemiddelde lezer springt een derde van de leestijd terug. Een bekwame lezer verliest ongeveer 15% van de leestijd aan regressie. Als je gaat snellezen verlies je bijna geen leestijd aan regressie.
6.3. Oorzaken terugspringen
Spring niet terug om de verkeerde redenen
Wat zijn de oorzaken die ervoor zorgen dat je teveel woorden mist of niet begrijpt?
– Je leest te langzaam: je verliest de concentratie en dwaalt af en dan moet je terugspringen;
– Je leest te snel: de verwerkingssnelheid van je brein kan jouw visuele waarneming niet bijbenen;
– Je leestempo is goed maar er staat een ingewikkeld woord dat je nog niet goed begrijpt.
6.4. Is terugspringen als je gaat snellezen slecht?
Nee, begrip is voorwaarde om te kunnen onthouden
Nee dat is het niet. Als je een belangrijk woord niet begrijpt is het beter om even een sprongetje terug te maken. Dat is vaak het geval bij moeilijke woorden. Probeer wel een leessnelheid aan te houden die niet te langzaam of te snel is.
6.5. Is meepraten (subvocaliseren) slecht?
Moeilijke woorden uitspreken is goed!
Het aantal woorden dat je spreekt per minuut is ongeveer 130. Als je gaat snellezen kun je veel sneller en veel meer informatie verwerken. Hele teksten meepraten is niet efficiënt maar een moeilijk woord nog een keer pratend herhalen zorgt juist voor meer begrip.
7. Snellezen techniek: photo reading is onzin!
Photoreading gaat ten koste van begrip
Ondanks beweringen van sommigen is er geen wetenschappelijk bewijs dat fotografisch lezen of photo reading werkt. Omgekeerd is wel aangetoond dat het niet werkt en dat fotografisch lezen ten koste gaat van begrip. Kort samengevat: het is onzin.
8. Werkt snellezen echt?
Ja, ‘gewoon’ lezen is minder effectief
Tot een bepaalde snelheid is er een evenredige relatie tussen toename van snelheid en toename van begrip. Daarna wordt de relatie omgekeerd evenredig. De oorzaak ligt in de verwerkingstijd die ons brein nodig heeft.
8.1. Kun je echt tot 3 à 4 keer sneller lezen?
Als je nog geen snelleestechnieken toepast kan dat
Jazeker! Als je gewend bent om op een traditionele manier (zoals je op school hebt geleerd) te lezen zal je zeker baat hebben bij een cursus snellezen. Je leert beter teksten waarnemen en je leert ook hoe je informatie efficiënter verwerkt.
Wil je een training volgen?
Ben je geïnteresseerd in een training voor jezelf of voor jouw organisatie? Bekijk onze trainingen:
