Assertiviteit betekent dat je op een duidelijke en respectvolle manier voor jezelf opkomt, zonder anderen te overheersen of te negeren. Het helpt je om jouw grenzen aan te geven, je behoeften te uiten en zelfverzekerd te handelen, zowel in je persoonlijke leven als op je werk. In dit artikel leer je wat assertiviteit is, hoe je het kunt ontwikkelen en welke voordelen het biedt. Ook krijg je praktische technieken en reflectieve vragen om te bepalen hoe assertief je bent.
Inhoud
Wat is assertiviteit?
Assertiviteit is een communicatiestijl waarbij je duidelijk en direct voor jezelf opkomt, zonder agressief te zijn. Dit betekent dat je jouw mening geeft, ‘nee’ zegt wanneer dat nodig is en jouw grenzen aangeeft. Het doel van assertiviteit is om eerlijk te zijn over wat je voelt en denkt, terwijl je ook respect toont voor de gevoelens en gedachten van anderen.
Misverstanden over assertiviteit
Veel mensen denken dat assertief zijn hetzelfde is als agressief zijn, maar dat is niet waar. Assertief zijn gaat over balans: je laat anderen niet over je heen lopen, maar je hoeft ook niet dominant te zijn. Het is een manier van communiceren die iedereen respecteert, inclusief jezelf.
De psychologie achter assertief gedrag
Assertief gedrag komt volgens wetenschappelijk onderzoek voort uit zelfvertrouwen en zelfbewustzijn. Mensen die assertief zijn, voelen zich comfortabel om hun wensen en behoeften te uiten zonder schuldgevoel. Ze begrijpen dat hun mening even belangrijk is als die van anderen.
Assertief versus subassertief en agressief gedrag
Assertiviteit zit tussen twee uitersten: subassertief (te passief) en agressief (te dominant). Mensen die subassertief zijn, laten anderen vaak over hun grenzen heen gaan, omdat ze bang zijn voor afwijzing of conflict. Agressieve mensen daarentegen gaan te ver in het uiten van hun mening en respecteren anderen niet. Assertieve mensen weten hoe ze hun eigen belangen kunnen behartigen zonder anderen te kwetsen.
Hoe assertief ben jij? (zelfevaluatie)
Wil je weten hoe assertief je bent? De volgende 10 reflectieve vragen helpen je om jouw gedrag beter te begrijpen. Bij elke vraag lees je wat voor soort antwoord aangeeft of je assertief bent of niet.
1. Hoe vaak zeg je ‘ja’ terwijl je eigenlijk ‘nee’ bedoelt?
Assertief: “Ik zeg meestal wat ik echt denk of voel.”
Subassertief: “Ik zeg vaak ‘ja’, omdat ik bang ben mensen teleur te stellen.”
2. Hoe reageer je als iemand over je grenzen gaat
Assertief: “Ik zeg duidelijk dat ik dat niet fijn vind.”
Subassertief: “Ik laat het gaan en zeg er niets van.”
Agressief: “Ik reageer boos en verwijt de ander.”
3. Kun je ‘nee’ zeggen tegen een vriend of collega zonder je schuldig te voelen?
Assertief: “Ja, ik kan ‘nee’ zeggen wanneer ik dat nodig vind.”
Subassertief: “Ik zeg ‘ja’, ook al wil ik het niet.”
4. Heb je vaak spijt na een gesprek omdat je niet duidelijk was over wat je wilde?
Assertief: “Zelden, omdat ik eerlijk en direct ben over mijn wensen.”
Subassertief: “Vaak, ik durf niet altijd te zeggen wat ik echt wil.”
5. Hoe vaak uit je jouw mening in een groep?
Assertief: “Ik geef mijn mening als ik het nodig vind, zonder te domineren.”
Subassertief: “Die houd ik vaak voor mezelf om niet verkeerd over te komen.”
6. Wat doe je als iemand je onderbreekt?
Assertief: “Ik vraag de ander vriendelijk om me uit te laten praten.”
Subassertief: “Ik laat de ander praten en zeg niets.”
Agressief: “Ik onderbreek de ander terug en word boos.”
7. Hoe ga je om met kritiek?
Assertief: “Ik luister en geef mijn reactie op een rustige manier.”
Subassertief: “Ik zeg niets, ook al doet de kritiek pijn.”
Agressief: “Ik verdedig mezelf en word boos.”
8. Vind je het moeilijk om complimenten te accepteren?
Assertief: “Nee, ik bedank de ander en waardeer het compliment.”
Subassertief: “Ja, ik minimaliseer vaak het compliment of wijs het af.”
9. Hoe voel je je na een conflict?
Assertief: “Ik voel me opgelucht omdat ik mijn standpunt heb uitgelegd.”
Subassertief: “Ik voel me gefrustreerd omdat ik niets heb gezegd.”
Agressief: “Ik voel me boos en wil gelijk krijgen.”
10. Hoe ga je om met verzoeken die je tijd en energie kosten?
Assertief: “Als het verzoek niet past in mijn planning en zeg ik eerlijk ‘nee’”
Subassertief: “Ik zeg meestal ‘ja’ uit angst om onvriendelijk te lijken.”
Voordelen van assertiviteit
Assertiviteit brengt veel voordelen met zich mee, zowel op het gebied van je gezondheid als in je relaties en carrière. Mensen die assertief zijn, hebben vaak meer zelfvertrouwen, minder stress, en kunnen beter omgaan met conflicten. Daarnaast draagt assertiviteit ook bij aan beter time management. Door duidelijk grenzen te stellen en ‘nee’ te zeggen, kun je je tijd en energie efficiënter indelen. In onze cursus time management komt assertiviteit daarom ook aan bod als belangrijke vaardigheid.
Mentale en emotionele voordelen
Minder stress en angst, omdat je beter in staat bent om je grenzen aan te geven.
Groter gevoel van eigenwaarde doordat je leert om voor jezelf op te komen.
Voordelen op het werk
Betere relaties met collega’s, omdat je open communiceert zonder dominant te zijn.
Meer succes in je carrière, omdat je goed communiceert over je ambities en behoeften.
Voordelen in persoonlijke relaties
Gezondere relaties, omdat je eerlijk bent over je gevoelens en behoeften.
Minder conflicten, omdat je problemen bespreekt voordat ze escaleren.
Assertiviteit oefenen: praktische technieken
Hieronder lees je een aantal technieken die je helpen om assertiever te worden in verschillende situaties. Door regelmatig te oefenen, leer je om steeds beter voor jezelf op te komen.
‘Ik-boodschappen’ gebruiken
Een van de beste manieren om assertief te communiceren is door gebruik te maken van ‘Ik-boodschappen’. In plaats van te beschuldigen of verwijten te maken, geef je aan hoe je je voelt en wat je nodig hebt. Bijvoorbeeld: “Ik voel me overweldigd wanneer ik al het extra werk moet doen. Kunnen we het werk verdelen?”
Grenzen stellen
Het stellen van duidelijke grenzen is essentieel voor assertiviteit. Dit betekent dat je helder en respectvol communiceert over wat je wel en niet accepteert. Bijvoorbeeld: “Ik begrijp dat je hulp nodig hebt, maar ik heb op dit moment geen tijd om dit voor je te doen.”
De gebroken grammofoonplaat
Deze techniek houdt in dat je jouw boodschap rustig en kalm blijft herhalen, zonder in discussie te gaan. Dit helpt je om je standpunt te verduidelijken zonder agressief te worden. Bijvoorbeeld: “Ik begrijp wat je zegt, maar ik kan het op dit moment niet doen. Ik moet mijn tijd aan andere zaken besteden.”
Nee zeggen zonder schuldig te voelen
‘Nee’ zeggen is een van de moeilijkste dingen om te doen, vooral als je bang bent om anderen teleur te stellen. Maar door eerlijk te zijn over wat je wel en niet kunt doen, laat je respect voor jezelf zien. Bijvoorbeeld: “Nee, ik kan dit weekend niet helpen, want ik heb al andere plannen.”
Veelvoorkomende situaties waarin assertiviteit nodig is
Assertief zijn is belangrijk in allerlei situaties, zowel op het werk als in je persoonlijke leven. Hier zijn een paar voorbeelden waarin assertiviteit van pas komt:
Op het werk
Stel je voor dat een collega regelmatig extra werk op jouw bord legt. Door assertief te zijn, kun je duidelijk maken dat je niet altijd beschikbaar bent om extra taken op je te nemen. Bijvoorbeeld: “Ik merk dat ik vaak extra taken krijg. Kunnen we bespreken hoe we het werk beter kunnen verdelen?”
In persoonlijke relaties
Soms kan het moeilijk zijn om assertief te zijn met vrienden of familie. Misschien voel je je onder druk gezet om dingen te doen waar je eigenlijk geen tijd voor hebt. Bijvoorbeeld: “Ik waardeer dat je me wilt zien, maar ik heb dit weekend tijd nodig om bij te komen.”
Tijdens conflicten
Wanneer een conflict zich voordoet, helpt assertiviteit om de situatie te de-escaleren en een constructief gesprek te voeren. Bijvoorbeeld: “Ik begrijp je punt, maar ik voel me ongemakkelijk bij hoe we dit bespreken. Kunnen we het op een rustigere manier aanpakken?”
Obstakels voor assertiviteit en hoe je ze overwint
Assertiviteit kan lastig zijn, vooral als je bang bent voor afwijzing of conflicten. Gelukkig kun je deze obstakels overwinnen door te werken aan je zelfvertrouwen en communicatievaardigheden.
Angst voor afwijzing of conflicten
Veel mensen vermijden assertief gedrag uit angst dat anderen hen zullen afwijzen of dat een conflict zal ontstaan. Om deze angst te overwinnen, moet je je realiseren dat assertiviteit respectvol is en geen bedreiging hoeft te vormen.
Oplossing: Begin klein door assertief te zijn in situaties met weinig emotionele lading, zoals bij klantenservice of het bestellen van eten.
Onzekerheid over jouw eigen grenzen
Het kan lastig zijn om duidelijk te weten wat je grenzen zijn. Dit vereist zelfbewustzijn en de wil om naar je eigen behoeften te luisteren.
Oplossing: Schrijf op wat je persoonlijke en professionele grenzen zijn, en oefen om deze in eenvoudige situaties uit te spreken.
Assertiviteitstraining: hoe kun je assertiever worden?
Je kunt assertiviteit leren door verschillende technieken te oefenen, maar soms is het ook nuttig om professionele begeleiding te zoeken.
Zelfstudie
Er zijn veel boeken en online cursussen die je kunnen helpen om assertiever te worden. Door dagelijks te oefenen met kleine situaties, kun je langzaam je assertieve vaardigheden verbeteren.
Assertiviteitstraining
Er zijn assertiviteitstrainingen die specifiek gericht zijn op het ontwikkelen van deze vaardigheid in verschillende contexten. Dit soort trainingen biedt de mogelijkheid om te oefenen in een veilige omgeving en feedback te krijgen van anderen.
Coaching
Een coach kan je helpen om jouw assertiviteitsvaardigheden verder te ontwikkelen. Door persoonlijke begeleiding leer je om jezelf beter te begrijpen en jouw communicatie te verbeteren.
Conclusie: werk vandaag aan jouw assertiviteit
Assertiviteit is een vaardigheid die je kunt leren door consistent te oefenen. Door je bewust te worden van je communicatie en jouw behoeften duidelijk te maken, zorg je ervoor dat je zowel jezelf als anderen respecteert. Begin vandaag nog met het toepassen van de technieken die je in dit artikel hebt geleerd, en merk het verschil in je relaties, op je werk, en in je mentale welzijn.
